Mentale kenmerken
Denkstijl
Topsport is in deze fase een heel bewuste keuze. Sporters ontwikkelen een duidelijk perspectief wat betreft prestaties (op lange termijn) en zijn in staat om te gaan met afleidingen en onderbrekingen in hun trainingsproces, zonder hun doel uit het oog te verliezen.
Het hele leven van en rond de sporter is gericht op het leveren van topprestaties. Belasting en recuperatie, fysiek en mentaal, moeten op elkaar afgestemd worden. Bij elke beslissing wordt nagedacht over de implicaties op de sport. De mindset van deze topsporters staat op ‘steeds beter willen worden’ en ‘going from good to great’ met een intense focus en perfectie als streefdoel. Oog voor detail en gerichtheid op optimalisatie zijn belangrijk, alsook beseffen dat topsport bestaat uit slagen en falen, en steeds beter worden.
Opbouw zelfbeeld & zelfvertrouwen
Hun sportidentiteit is groot en hangt voor een deel af van prestaties. De sporters worden continu beoordeeld door verschillende partijen, dus moeten ze heel goed zelf weten waarop ze zichzelf willen beoordelen. Herhaaldelijke formele, gerichte, diepe evaluaties samen met de trainer en het begeleidingsteam, rekening houdend met de bredere context, leggen de ‘ingrediënten van succes bloot’. Eens ze gekend zijn, herhalen ze die. Falen zien ze als een deel van weerbaarheid, waaruit ook lessen getrokken moeten worden. Falen en slagen zijn deel van topsport en mogen niet volledig bepalen wie je bent.
Interactie en activiteiten met anderen buiten de context van topsport is belangrijk om ook een identiteit naast het ‘topsporter-zijn’ te kunnen vormen en een gezonde levensbalans te behouden in de combinatie van topsport met studies of werk.
Spanningsmanagement
De sporter ervaart hoe het is om met de grootste drukgevers die op topniveau aanwezig zijn, om te gaan. Sponsorcontracten, arbeidscontracten, media-aandacht, verwachtingen Federatie en BOIC worden een deel van het leven. Daarnaast is er ook de continue beoordeling (en soms het leven in de schijnwerpers). Dit zijn potentiële bronnen van stress. Inschatten en erkennen hoeveel effect dit op je spanningsniveau heeft, is een eerste stap. Je focus onder stress kunnen houden op wat je moet doen is de volgende stap. Je laten bijstaan op vlakken waarin je daar nood aan hebt, is een sterkte. Je bent omringd door een team waarmee het klikt.
Concentratie, aandacht & focus
De zelfkennis en zelfsturing op dit vlak zijn groot. De sporter is zich bewust van de noden van het eigen lichaam om maximaal te kunnen presteren. De sporter kan zelf binnen het begeleidingsteam aan de alarmbel trekken als hij voelt dat er te veel afleidingen en/of stressoren zijn. Kwaliteit en dosering van trainingen zijn een continu aandachtspunt. Zich comfortabel leren voelen in oncomfortabele situaties, aanvaarden dat dit erbij hoort en focus kunnen houden, zijn een deel van de weerbaarheidsopbouw.
Motivatie
Een resultaattraject wordt heel duidelijk vooropgesteld met het oog op samenwerkingscontracten/ overeenkomsten. Consistente prestaties afleveren is een doel voor de topsporter, waarbij zijn focus telkens moet teruggaan naar de kleine details die voor hem nog beter getraind of afgestemd kunnen worden. Taakfocus houden is een must, prestatiefocus hebben hoort erbij. De sporter geeft gerichte feedback en input, stelt grenzen en duwt op momenten ook door. Steeds verfijnen en beter worden om topprestaties te leveren voelt als een uitdaging voor hem.
Inbeelding & visualisatie
De sporters zijn in staat om te leren hoe ze de mentale voorbereiding van een competitie kunnen uitvoeren: visualisatie, concentratie, emotionele controle, positieve zelfspraak en relaxatie. Alle vormen van visualisatie en inbeelding zouden in deze fase gekend moeten zijn, en de sporter moet zelf kiezen wanneer hij welke techniek gebruikt. Hij moet dit wel gestructureerd toepassen om de kracht ervan te laten werken.
